Созылмалы жүрек жеткіліксіздігі (СЖЖ) — бұл жүректің организмнің қажеттілігін қанағаттандыратындай мөлшерде қан айдай алмау жағдайы. Бұл — жиі кездесетін және қауіпті жүрек-қан тамыр жүйесінің патологиясы.
—
1. Анықтамасы
Созылмалы жүрек жеткіліксіздігі (СЖЖ) — жүрек бұлшықетінің әлсіреуіне байланысты қан айналымының бұзылуы, нәтижесінде мүшелер мен тіндерге оттегі мен қоректік заттар жеткіліксіз болады.
2. Себептері
СЖЖ көптеген жүрек ауруларының асқынуынан дамиды:
Артериалдық гипертония (жоғары қан қысымы)
Жүректің ишемиялық ауруы (ЖИА)
Жүрек инфарктісінен кейінгі жағдай
Жүректің қақпақша ақаулары
Кардиомиопатиялар (мысалы, дилатациялық немесе гипертрофиялық)
Аритмиялар (жүрек ырғағының бұзылыстары)
Қант диабеті, семіздік, созылмалы анемия, жүктеме (стресс) — жанама факторлар
—
3. Клиникалық көрінісі (симптомдары)
Симптомдар жүректің қай бөлігі зақымданғанына байланысты:
Сол жақ қарыншалық жеткіліксіздік:
Демікпе (әсіресе жатарда — ортопноэ)
Түнгі пароксизмдік ентігу (түнде тұншығып ояну)
Жөтел, көбіне құрғақ немесе көбікті қақырықты
Жүрек соғуының жиілеуі (тахикардия)
Шаршағыштық, әлсіздік
Оң жақ қарыншалық жеткіліксіздік:
Аяқтың ісінуі (кешке қарай күшейеді)
Іштің кебуі, бауырдың үлкеюі
Асқазан-ішек бұзылыстары (тәбет төмендеуі, жүрек айну)
Мойын веналарының керілуі
—
4. Диагностикасы
Жалпы қарап-тексеру: ісіну, тері бозаруы, ентігу.
ЭКГ, ЭхоКГ — жүрек құрылымын және қызметін бағалау.
Рентгенография — өкпе іркілісін анықтау.
Қан анализі: BNP немесе NT-proBNP деңгейі (жүрек жеткіліксіздігінің маркері).
Жүктемелік тесттер, коронароангиография — себебін анықтау үшін.
—
5. Емі
Фармакологиялық ем:
ACE тежегіштері немесе ARBs – тамырларды кеңейтеді, жүрекке түсетін жүктемені азайтады
Бета-блокаторлар – жүрек соғысын баяулатып, миокардты қорғайды
Диуретиктер – ісінуді азайтады (фуросемид, индапамид)
Антагонисты альдостерона – (спиронолактон)
SGLT2 тежегіштері – жаңа буындағы препараттар, жүрекке пайдалы
Дигоксин – қажет жағдайда, жүрек жиырылуын күшейту үшін
Өмір салтын өзгерту:
Тұзды және сұйықтықты шектеу
Физикалық белсенділік (дәрігердің рұқсатымен)
Артық салмақтан арылу
Шылым шегуді, ішімдікті тастау
Хирургиялық ем:
Жүрек қақпақшаларын ауыстыру
Стенттеу немесе шунттау (ЖИА кезінде)
Кардиовертер/дефибриллятор қою
Жүрек трансплантациясы (соңғы сатыда)
—
6. Ауыр асқынулары
Өкпе ісінуі
Жүрек тоқтауы
Қан ұюы, инсульт
Бүйрек жеткіліксіздігі
—
Қорытынды: СЖЖ — өмірге қауіпті, бірақ бақылауға болатын жағдай. Ерте диагностика және дұрыс ем науқастың өмір сапасын айтарлықтай жақсартады.
